International Organisations || આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ

🌐 આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ 

1. સંયુક્ત રાષ્ટ્ર (UN : United Nations) : 

👉 વડુમથક : ન્યુયોર્ક 

👉 સ્થાપના : 24 ઓક્ટોબર ૧૯૪૫ 

👉 સેક્રેટરી જનરલ : એન્ટેનીયો ગુટેરસ 

👉 હાલ તેના ૧૯૩ દેશ તેના સભ્ય છે. બે દેશ તેના ઓબ્ઝર્વર છે. 

👉 સંયુક્ત રાષ્ટ્રના મુખ્ય છ અંગો છે.

      ૧. જનરલ એસેમ્બલી

      ૨. સિક્યુરિટી કાઉન્સિલ

      ૩. ઈકોનોમિક અને સોશિયલ કાઉન્સિલ

      ૪. ટ્રસ્ટીશીપ કાઉન્સિલ

      ૫. ઈન્ટરનેશનલ કોર્ટ ઓફ જસ્ટીસ

👉 સંયુક્ત રાષ્ટ્રની સીક્યુરીટી કાઊન્સીલમાં કુલ પંદર દેશો છે. જેમાં પાંચ દેશો તેના કાયમી સભ્યો છે. આ કાયમી સભ્યોમાં ચીન, ફ્રાન્સ, રશીયા, યુ.એસ.એ. અને યુ.કે. નો સમાવેશ થાય છે. આ કાયમી દેશોને વિટો પાવરની સત્તા હોય છે. ઈસ્ટોનિયા, ભારત, આયર્લેન્ડ, કેન્યા, મેક્સિકો, નાઈઝર, નોર્વે,‌ સેન્ટ વિન્સેન્ટ એન્ડ ગ્રેનાડાઈન્સ, ટ્યુનિસિઆ, વિએતનામ આ દસ દેશો તેના બીન કાયમી સભ્યો છે. 

2. યુનેસ્કો (UNESCO : Unites Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) 

👉 વડુમથક : પેરિસ‌, ફ્રાન્સ

👉 સ્થાપના : ૧૬ નવેમ્બર, ૧૯૪૫

👉 ડિરેક્ટર જનરલ : Audrey Azoulay 

👉 યુનેસ્કોનો મુખ્ય ઉદ્દેશ રાષ્ટ્રો વચ્ચે સહયોગ અને વાતચીતની સુવિધા દ્રારા શાંતિ, સતત વિકાસ અને માનવ અધિકારોને આગળ વધારવાનો છે. તે પાંચ મુખ્ય પ્રોગ્રામ ક્ષેત્રો દ્વારા આ ઉદ્દેશ્યને આગળ ધપાવે છે: શિક્ષણ, પ્રાકૃતિક વિજ્ઞાન, સામાજિક / માનવશાસ્ત્ર, સંસ્કૃતિ અને સંદેશાવ્યવહાર / માહિતી. યુનેસ્કો પ્રોજેક્ટ્સ કે જે સાક્ષરતામાં સુધારો કરે છે, તકનીકી તાલીમ અને શિક્ષણ પ્રદાન કરે છે, વિજ્ઞાન પ્રદાન કરે છે, સ્વતંત્ર માધ્યમોનું રક્ષણ કરે છે અને સ્વતંત્રતાને દમન કરે છે, પ્રાદેશિક અને સાંસ્કૃતિક ઇતિહાસને સાચવે છે, અને સાંસ્કૃતિક વિવિધતાને પ્રોત્સાહન આપે છે.  

3. યુનિસેફ (UNICEF : United Nations International Children's Emergency Fund) 

👉 વડુમથક : ન્યુ યોર્ક

👉 સ્થાપના : ૧૧ ડિસેમ્બર, ૧૯૪૬

👉 એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર : Henrietta H. Fore

👉 યુનિસેફના કાર્યક્રમો બાળકોના આરોગ્ય અને સુખાકારીને પ્રોત્સાહન આપવા સમુદાય-સ્તરની સેવાઓ વિકસાવવા પર ભાર મૂકે છે. તેનું મોટાભાગનું કાર્ય ક્ષેત્રમાં છે, જેમાં નેટવર્ક છે જેમાં 150 દેશ કચેરીઓ, મુખ્ય મથકો અને અન્ય સુવિધાઓ અને 34 "રાષ્ટ્રીય સમિતિઓ" શામેલ છે જે યજમાન સરકારો સાથે વિકસિત પ્રોગ્રામો દ્વારા તેના ધ્યેયને આગળ ધપાવે છે.

4. વિશ્વ વ્યાપાર સંગઠન (WTO : World Tread Organization) 

👉 વડુમથક : જીનીવા (સ્વિત્ઝરલેન્ડ) 

👉 સ્થાપના : ૧ જાન્યુઆરી, ૧૯૯૫ 

👉 ડિરેક્ટર જનરલ : Ngozi Okonzo-Iweala 

👉 વિશ્વના ૧૬૪ દેશો WTOના સભ્યો છે. WTOના ભાગ લેતા દેશો વચ્ચે માલ, સેવાઓ અને બૌદ્ધિક સંપત્તિના વેપારને વેપાર કરારની વાટાઘાટો માટે એક માળખું પૂરું પાડે છે, જે સામાન્ય રીતે ટેરિફ, ક્વોટા અને અન્ય પ્રતિબંધોને ઘટાડવા અથવા દૂર કરવાનો લક્ષ્ય રાખે છે; આ કરાર પર સદસ્ય સરકારોના પ્રતિનિધિઓ દ્વારા હસ્તાક્ષર કરવામાં આવે છે : અને તેમના વિધાનસભાઓ દ્વારા બહાલી આપવામાં આવે છે. WTOના કરારનું સહભાગીઓનું પાલન અને વેપાર-સંબંધિત વિવાદોના નિરાકરણને ધ્યાનમાં રાખીને એક સ્વતંત્ર વિવાદ નિવારણ પ્રક્રિયા પણ સંચાલિત કરે છે. WTO વેપારના ભાગીદારો વચ્ચેના ભેદભાવને પ્રતિબંધિત કરે છે, પરંતુ પર્યાવરણીય સુરક્ષા, રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા અને અન્ય મહત્વપૂર્ણ લક્ષ્યો માટે અપવાદ પૂરા પાડે છે. 

5. આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાં ભંડોળ (IMF : International Monetary Fund) 

👉 વડુમથક : વોશિંગટન ડી.સી. (USA)

👉 સ્થાપના : જુલાઈ, ૧૯૪૫ 

👉 મેનેજિંગ ડિરેક્ટર : Kristalina Georgieva 

👉 મુખ્ય આર્થિક સલાહકાર : ગીતા ગોપીનાથ 

👉 વિશ્વના ૧૯૦ દેશો IMFના સભ્યો છે. 

👉 ઉદ્દેશ : આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય સહકારને પ્રોત્સાહન આપો, આંતરરાષ્ટ્રીય વેપારને સુવિધા આપો, ટકાઉ આર્થિક વિકાસને પ્રોત્સાહન આપો, વિશ્વભરમાં ગરીબી ઓછી કરો, ચુકવણીની મુશ્કેલીમાં સંતુલન અનુભવતા સભ્યોને સંસાધનો ઉપલબ્ધ કરાવો, આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય કટોકટીમાંથી પુન પ્રાપ્તિ અટકાવો અને સહાય કરો.

6. વિશ્વ આરોગ્ય સંગઠન (WHO : World Health Organization) 

👉 વડુમથક : જીનીવા (સ્વીત્ઝર્લેન્ડ) 

👉 સ્થાપના : 7 એપ્રિલ, ૧૯૪૮ 

👉 ડિરેક્ટર જનરલ : Tedros Adhanom

👉 ઉદ્દેશ : WHOના વ્યાપક આદેશમાં સાર્વત્રિક આરોગ્યસંભાળની હિમાયત કરવી, જાહેર આરોગ્યના જોખમોનું નિરીક્ષણ કરવું, આરોગ્યની કટોકટીઓ પ્રત્યે સંકલતલ પ્રતિભાવો અને માનવ આરોગ્ય અને સુખાકારીને પ્રોત્સાહન આપવું શામેલ છે. તે દેશોને તકનીકી સહાય પૂરી પાડે છે, આંતરરાષ્ટ્રીય આરોગ્ય ધોરણો અને માર્ગદર્શિકા નિર્ધારિત કરે છે અને વિશ્વ આરોગ્ય સર્વે દ્વારા વૈશ્વિક આરોગ્યના મુદ્દાઓ પર ડેટા એકત્રિત કરે છે. તેનું મુખ્ય પ્રકાશન, વર્લ્ડ હેલ્થ રિપોર્ટ, વૈશ્વિક આરોગ્ય વિષયોના નિષ્ણાત આકારણીઓ અને તમામ રાષ્ટ્રો પરના આરોગ્ય આંકડા પ્રદાન કરે છે. WHO આરોગ્ય મુદ્દાઓ પર સમિટ અને ચર્ચા માટેના મંચ તરીકે પણ કાર્ય કરે છે.

7. ધ વર્લ્ડ બેંક 

👉 વડુમથક : વોશિંગટન ડી.સી.

👉 સ્થાપના : જુલાઈ, ૧૯૪૪ 

👉 પ્રેસિડેન્ટ : David Malpass 

👉 M.D. & C.F.O. : Anshula Kant 

👉 મુખ્ય આર્થિક સલાહકાર : Carmen Reinhart 

8. આંતરરાષ્ટ્રીય મજૂર સંગઠન (ILO : International Labour Organization) 

👉 વડુમથક : જીનીવા (સ્વીત્ઝર્લેન્ડ)

👉 સ્થાપના : ૧૧ એપ્રિલ, ૧૯૧૯ 

👉 ડિરેક્ટર જનરલ : Guy Ryder 

👉 ILOનાં આંતરરાષ્ટ્રીય મજૂર ધોરણો સ્વતંત્રતા, સમાનતા, સલામતી અને ગૌરવની સ્થિતિમાં વિશ્વભરમાં સુલભ, ઉત્પાદક અને ટકાઉ કાર્યની સુનિશ્ચિત કરવાના હેતુથી છે. તેઓ 189 સંમેલનો અને સંધિઓમાં આગળ મૂકવામાં આવ્યા છે, જેમાંથી આઠને 1998 ના મૂળભૂત સિદ્ધાંતો અને કાર્ય પરના અધિકાર અંગેના ઘોષણા અનુસાર મૂળભૂત તરીકે વર્ગીકૃત કરવામાં આવી છે; તેઓ મળીને સંગઠનની સ્વતંત્રતા અને સામૂહિક સોદાબાજીના અધિકારની અસરકારક માન્યતા, ફરજ પડી અથવા ફરજિયાત મજૂરી નાબૂદી, બાળ મજૂરી નાબૂદી અને રોજગાર અને વ્યવસાયના સંદર્ભમાં ભેદભાવ નાબૂદીને સુરક્ષિત રાખે છે. ILO પછીથી આંતરરાષ્ટ્રીય મજૂર કાયદામાં મોટો ફાળો આપનાર છે. 

9. આંતરરાષ્ટ્રીય અદાલત (ICJ : International Court of Justice) 

👉 વડુમથક : હેગ (નેધરલેન્ડ)

👉 સ્થાપના : ૧૯૪૫ 

👉 ન્યાયાધીશનો કાર્યકાળ : ૯ વર્ષ

👉 પ્રેસિડેન્ટ : Joan Donoghue

👉 વાઈસ પ્રેસિડેન્ટ : Kirill Gevorgian

10. ફૂડ એન્ડ એગ્રિકલ્ચર ઓર્ગેનાઈઝેશન (FAO)

👉 વડુમથક : રોમ (ઈટલી) 

👉 સ્થાપના : 16 ઓક્ટોબર, ૧૯૪૫ 

👉 ડિરેક્ટર જનરલ : Qu Dongyu 

👉 FAOનું મુખ્ય મથક રોમ, ઇટાલીમાં છે અને તે વિશ્વભરમાં પ્રાદેશિક અને ક્ષેત્ર કચેરીઓનું સંચાલન કરે છે, જે 130 થી વધુ દેશોમાં કાર્યરત છે. તે સરકારો અને વિકાસ એજન્સીઓને કૃષિ, વનીકરણ, મત્સ્યોદ્યોગ અને જમીન અને જળ સંસાધનોમાં સુધારો અને વિકાસ કરવા તેમની પ્રવૃત્તિઓને સંકલન કરવામાં મદદ કરે છે. તે સંશોધન પણ કરે છે, પ્રોજેક્ટ્સને તકનીકી સહાય પૂરી પાડે છે, શૈક્ષણિક અને તાલીમ કાર્યક્રમોનું સંચાલન કરે છે અને કૃષિ ઉત્પાદન, ઉત્પાદન અને વિકાસ પર ડેટા એકત્રિત કરે છે. 

11. એશિયન ડેવલપમેન્ટ બેંક (ADB : Asian Development Bank) 

👉 વડુમથક : મનીલા (ફિલિપાઈન્સ) 

👉 સ્થાપના : ૧૯ ડિસેમ્બર, ૧૯૬૬

👉 પ્રેસિડેન્ટ : Masatsugu Asakawa

👉 68 દેશ તેના સભ્યો છે.

12. રેડક્રોસ 🚑 

👉 વડુમથક : જીનીવા (સ્વીત્ઝરલેન્ડ)

👉 સ્થાપના : ૯ ફેબ્રુઆરી, ૧૮૬૩ ; મે, ૧૯૧૯

👉 સ્થાપક : Henry Dunant, Gustave moyneir, Theodore Maunoir, Guillaume-henri, Dufour, Louis Appia

13. SAARC (South Asian Association for Regional Cooperation) 

👉 વડુમથક : કાઠમાંડુ, નેપાળ 

👉 સ્થાપના : ૮ ડિસેમ્બર, ૧૯૮૫ (ઢાંકા, બાંગ્લાદેશ)

👉 સેક્રેટરી જનરલ : Esala Weerakoon 

👉 8 સભ્યો : ૧. અફઘાનિસ્તાન

                     ૨. બાંગ્લાદેશ

                     ૩. ભુટાન

                     ૪. ભારત 

                     ૫. માલદિવ 

                     ૬. નેપાળ 

              ‌       ૭. પાકિસ્તાન 

                     ૮. શ્રી લંકા 

14. આસિયાન (ASEAN : Association of South East Asian Nations) 

👉 વડુમથક : જકાર્તા, ઈન્ડોનેશિયા 

👉 સ્થાપના : ૮ ઓગષ્ટ, ૧૯૬૭

👉 સેક્રેટરી જનરલ : Lim Jock Hoi

👉  કુલ દસ સભ્યો : ૧. બ્રુનેઇ 

                              ૨. કંબોડિયા 

                              ૩. ઈંડોનેશિયા

                              ૪. લાઓસ

                              ૫. મલેશિયા 

                              ૬. મ્યાનમાર 

                              ૭. ફિલિપાઈન્સ 

                              ૮. સિંગાપુર 

                              ૯‌. થાઈલેન્ડ 

                            ૧૦. વિયેતનામ 

૧૫. BRICS ( Brazil, Russia, India, China, South Africa ) 

👉 સ્થાપના : ૨૦૦૯ 

👉 વર્ષ 2010 માં દક્ષિણ આફ્રિકાના સમાવેશ પહેલા મૂળ પ્રથમ ચારને "BRIC" તરીકે જૂથબદ્ધ કરવામાં આવ્યા હતા.

                     

(સૌજન્ય : વિકિપીડિયા)